SINIRLARDA YAŞAYANLAR

TRT Yapımı Oynaş, Şevket Bulut’un Sarı Arabalar adlı öykü betiğinde yer alan on bir anlatının üçüncüsü. Sarı Arabalar, Şevket Bulut’un diğer yapıtları gibi yaşanmış olaylar üzerine kurulu, özgün tavırları yansıtan öyküleri içerir.

Türkçenin tüm söz baylığıyla, gerçekçi bir yaklaşımla anlatılan öykülerden biri olan Oynaş, Kilis’in sınır obalarından birinde geçer. İki “sınır” arasına sıkışıp kalmış kişilerin yaşamlarının izleğinde, sınırı aşan davranışlar ve sonuçları irdelenir.

Şevket Bulut, 1977 yılında Hisar Dergisinde yer verilen söyleşisinde, öykü ile ilgili yaklaşımını şu sözlerle anlatır: “Oynaş’ta her şeyden önce zamanın kötülüğünü sergilemek istedim. İslam hukukunda zinanın cezası çok ağırdır. İslamiyet taşlanarak öldürülmek gibi ağır bir cezayı koyarken; zinayı önlemek istemiştir. Türk milletinin maziden devraldığı bir suç ve ceza uygulama anlayışı vardır. Oysa Türk Ceza Kanunu’nda zina suçu basit bir hırsızlık olayıyla eş görülmüştür. Anadolu’da zina yapan bir kadın kocası ve kardeşleri tarafından öldürülür. Oynaş’ta kadının kocası sınır insanına has kurnazlıkla, kanunlar karşısında suçlu duruma düşmeden namusunu temizlemiştir. Mayınlar buna benzer türlü oyunlara vesile olmaktadır. Her şeyden önce bunu vurgulamak istedim.

Bir de şu var: Kaçakçılığın, dolayısıyla mayınların doğurduğu iktisadi ve sosyal meseleleri gözler önüne sermeye çalıştım. Mayınlar ölümle noktalanan nice aile dramına sebep olmuştur. Her gün yüzlerce insan mayında can vermekte, kaçakçılık suçundan cezaevlerini boylamaktadır. Elsiz ayaksız kalan, askerlik yaparken şehit olan erlerimizin durumlarını ilgililere duyurmak istedim.”

Öykünün içerik ve anlatım gücünün tersine televizyona uyarlanan kurmacasında Oynaş, sıradanlığı aşmayan yalın ve ardışık bir anlatımla görünür. Yücel Çakmaklı ve Tuncay Öztürk tarafından çekilen kurmaca, gerek içerik ve gerekse sanatsı nitelik yönüyle öyküye katkısı olmayan bir yol izler. Ancak yetmişli yıllarda TRT tarfından desteklenen Türk öykülerinden Televizyona uyarlanan kısa film çalışmalarının bir örneği olması açısından önemli bir yapıt özelliği taşır.

Bu bağlamda TRT Kurumu, Lütfi Ömer Akad’ın “Eski Kahramanlar” adı altında, Ömer Seyfettin’in Topuz, Ferman, Diyet, Pembe İncili Kaftan; Metin Erksan yönetmenliğinde, Sabahattin Ali’nin, Hanende Melek, Sait Faik Abasıyanık’ın Müthiş Bir Tren, Ahmet Hamdi Tanpnar’ın Geçmiş Zaman Elbiseleri, Kenan Hulusi Koray’ın Sazlık, Samet Ağaoğlu’nun Bir İntihar adlı kısa kurmacalar olarak tanımlanan yapımlara yapım desteği vererek, Türk öykücülerinin yapıtlarının televizyon için uyarlanmasını sağladı.