MELEK Mİ, ŞEYTAN MI?
Ünlü Amerikan üniversitesi Yale’de, İkinci Dünya Savaşı sonrasında, Almanları zalim göstermek düşüncesiyle yapılan bir dizi deney, işin aslının öyle olmadığı sonucunu doğurur.
Yerinden yurdundan edilen Almanlar bir daha kafalarını kaldırmasınlar diye mi, bilimde ve sanatta iyi yetişmiş Alman insan gücünün emeğini sömürmek isteyişlerinden mi bilinmez, taş üstünde taş kalmamış Almanya’yı işgal eden Amerika Devleti, kendi ulusunun ve dünyanın öfkesini istediği yöne çevirmekten vazgeçmez.
Amerikalıların şeytan olarak bellik koymak istedikleri Almanların da diğer insanlar gibi korkak, ürkek yaratıklar olduğu ortaya çıkınca, bu kez, korkunun nedenleri üzerinden bir öykü yaratmak üzere yeni çalışmalar başlatılır.
Stanford Üniversitesinden ruh bilimci Philip Zimbardo, 1961 yılında Yale Üniversitesinden Stanley Milgram’ın araştırmasını adeta 1971 yılında yineler.
Deneylerin temelinde korku duygusu vardır ve egemenlerin, insanı nasıl insanlıktan çıkardıklarının ipuçları ortaya çıkar; merhameti olmayandan korkulur.
Güç, rahmani olmazsa şeytani olur, zalimliği besler ve korkakları istenilen yöne sürer diye bir izleğe oturtulabilecek Kara Kutu adlı yapıtıyla yazar Mario Giardino, korkuyu bir kez daha insana bulaştırır.
Alman bakışıyla 2001 yılında kurulan kurmaca, sinemanın anlatım gücüyle romanın dileğini açık ve anlaşılır biçimde gerçekleştirir; izleyiciye korkuyu bir kez daha anlatır.
İkinci Deney kurmacası bu kez Paul Scheuring yönetmenliğiyle 2010 yılında abd kaynaklı olarak izleyiciyle buluşturuldu.
“Deney” konusu burada bitmiyor; deyim yerindeyse amerikan sineması kendi deneyine sahip çıkıyor ve 2010 yılında Deney, 2015 yılında Stanford hapishane Deneyi ve aynı yıl yapılan Deneyci adlı kurmacalarıyla bu alandaki Alman izini sileceğinin işaretlerini veriyor.
Adı: Deney
Özgün Adı: Das Experiment
Yönetmen: Oliver Hirschbiegel
Öykü: Mario Giordano (Kara Kutu adlı roman)
Yazan: Mario Giordano, Don Bohlinger, Christoper Darnstadt
Görüntü: Rainer Klausmann
Kurgu: Hans Funck
Müzik: Aleksander von Bubenheim
Oyuncular: Moritz Bleibtreu, Maren Eggert, Christian Berkel, Justus von Dohnanyi, Oliver Stokovski, Timo Dierkes, Nicki von Tempelhoff, Antoine Monot Jr., Votan Vilke Möhring, Andrea Savatzki, Edgar Selge, Stephan Szasz, Polat Dal, Danny Richter, Ralf Müller, Markus Rudolf, Peter Fieseler, Bilade Aybars, Thorsten J.H. Dersch, Sven Grefer, Lars Gartner, Jacek Klimontko, Markus Klauk, Ralph Püttmann, Andrea Savatzki, Philipp Hochmair, Tristan Vostry, Maren Eggert, Andre Jung, Uve Rohde
Yapım Tasarım: Andrea Kessler
Sanat Yönetmeni: Uli Hanisch
Yapımcı: Klaus Spinnler, Marc Conrad, Norbert Preuss, Friedrich Vildfeuer
Dil: Almanca
Süre: 119’
Yapım: Almanya – 2001
